Wyróżnia się dwa, a niekiedy trzy rodzaje uwagi. Z uwagą mimowolną..mamy dn czynienia wówczas, kiedy nasze procesy psychiczne, a także nasze ciało jest skierowane, ześrodkowane na pewnym obiekcie bez udziału świadomego wysiłku z naszej strony. W chwili gdy piszę te słowa, na podwórzu za oknami odbywa się zabawa „w wojnę”; od czasu do czasu słychać „serie pistoletów maszynowych” — bez żadnego wysiłku z mojej strony słyszę owe hałasy skutecznie utrudniające mi pracę nad tekstem.Innym rodzajem uwagi Jest uwaga dowolna, kiedy to do skoncentrowania się na jakimś przedmiocie, do ześrodkowania na nim naszych procesów psychicznych konieczne jest wykonanie świadomego wysiłku (stąd nazwa dowolna), zależy ona od naszej woli. Kiedy coś nas nie interesuje, ale musimy daną rzecz przestudiować, żeby na przykład zdać egzamin, to zmuszamy się do skoncentrowania na danym przedmiocie, czujemy niemal wysiłek fizyczny związany z taką koncentracją. Jeżeli uda się nam w sposób dowolny skoncentrować na jakimś przedmiocie, to zwykle zauważymy charakterystyczne „falowanie” uwagi.